Harakatlarni birlashtirgan holda: Rossiya va O'zbekiston hayvonlarni huquqiy himoya qilishda yozishayotgan tarixi haqida
2021 yil 4 noyabr | Moskva
Bilim muhabbatga o'xshaydi – qancha ko'p bersangiz, u shunchalik ko'payadi", dedi rossiyalik hamkasblari bilan tajriba almashish uchun Sankt-Peterburgda hayvonlar huquqlari bo'yicha konferensiyada qatnashgan o'zbekistonlik hayvonlar huquqlari faoli Timur Aripov. PolitExpert nashriga bergan intervyusida u tirik mavjudotlarni himoya qilish sohasida respublika qay tarzda oldinga siljitayotgani va bu borada boshqa davlatlar bilan hamkorlik qanday yordam berayotgani haqida so'zlab berdi.
Oktyabr oyida Sankt-Peterburgda hayvonlar huquqlari bo'yicha II Rossiya konferensiyasi bo'lib o'tdi, unda mamlakatning 22 shahridan faollar va xorijlik ekspertlar qatnashishdi. O'zbekistonlik mehmon, respublikamizda hayvonlarni muhofaza qilish sohasida chinakam yutuq yaratayotgan "Mehr va Oqibat" tashkiloti ijroiya qo'mitasi raisi Timur Oripov ham ma'ruza qildi. "Biz tarix yozmoqdamiz", deydi uning o'zi.
Timur uy hayvonlari va uysiz hayvonlarni himoya qilishda manzilli yordam berishdan boshlagan bo'lsa, endi u yangi qonunlarni ishlab chiqish va targ'ib qilish orqali tizimli o'zgarishlarni izlamoqda. Xususiy hayvonot bog'laridan hayvonlarni qutqarish, mamlakatning 11ta xalqaro aeroportida uy hayvonlarini xavfsiz tashish bo'yicha yangi qoidalarni joriy qilish, maktablarda mehr va rahm-shafqat haqida suhbatlar olib boorish tashkil etish, sirklarda hayvonlar ekspluatatsiyasiga qarshi harakatlarni qo'llab-quvvatlash tadbirlari tashkil etish, masjidlardagi juma ma'ruzalarida hayvonlarga insoniy munosabatda bo'lishga chaqrish, estrada yulduzlari va madaniyat arboblari ishtirokidagi ijtimoiy loyiha — shularning barchasini Timur amalga oshirgan.
2013 yildan boshlab faol jamoatchi hayvonlarning qonuniy himoyasiga jiddiy yondashgan. 2017-yilda u hamfikrlari bilan birgalikda Ma'muriy javobgarlik to'g'risidagi kodeksga o'zgartirishlar kiritish to'g'risidagi qonun loyihasini ishlab chiqishga kirishgan va 2019-yilning may oyida O'zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev uni imzolagan. Ikki yil o'tgach, hayvonlarga nisbatan shafqatsizlikni jinoiy javobgarlikka tortuvchi ikkinchi qonun qabul qilindi.
Timur uy hayvonlari va uysiz hayvonlarni himoya qilishda manzilli yordam berishdan boshlagan bo'lsa, endi u yangi qonunlarni ishlab chiqish va targ'ib qilish orqali tizimli o'zgarishlarni izlamoqda. Xususiy hayvonot bog'laridan hayvonlarni qutqarish, mamlakatning 11ta xalqaro aeroportida uy hayvonlarini xavfsiz tashish bo'yicha yangi qoidalarni joriy qilish, maktablarda mehr va rahm-shafqat haqida suhbatlar olib boorish tashkil etish, sirklarda hayvonlar ekspluatatsiyasiga qarshi harakatlarni qo'llab-quvvatlash tadbirlari tashkil etish, masjidlardagi juma ma'ruzalarida hayvonlarga insoniy munosabatda bo'lishga chaqrish, estrada yulduzlari va madaniyat arboblari ishtirokidagi ijtimoiy loyiha — shularning barchasini Timur amalga oshirgan.
2013 yildan boshlab faol jamoatchi hayvonlarning qonuniy himoyasiga jiddiy yondashgan. 2017-yilda u hamfikrlari bilan birgalikda Ma'muriy javobgarlik to'g'risidagi kodeksga o'zgartirishlar kiritish to'g'risidagi qonun loyihasini ishlab chiqishga kirishgan va 2019-yilning may oyida O'zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev uni imzolagan. Ikki yil o'tgach, hayvonlarga nisbatan shafqatsizlikni jinoiy javobgarlikka tortuvchi ikkinchi qonun qabul qilindi.
Bu biz uchun katta g'alaba. Hozir bizda Jinoyat kodeksida hayvonlarga shafqatsiz munosabatda bo'lganlik uchun olti oygacha jazo nazarda tutilgan modda bor. Bu biz, hayvonlar huquqlari himoyachilari, o'z qo'llarimiz bilan yozayotgan tarixdir.
Timur Oripov
"Mehr va Oqibat" tashkiloti ijroiya qo'mitasi raisi
O'zbekistonda hayvonlar huquqlarini himoya qilish harakati Rossiyadagidan kechroq paydo bo'lgan, ammo yuqori natijalarga erishib bo'lgan. Timur Oripov hayvonlar himoyachilarining bu mamlakatda bosib o'tgan yo'llarini na'munali deb hisoblaydi. O'zgarishlarga yetarlicha tez erishish mumkin. Muvaffaqiyat uchun hukumat bilan hamkorlik qilish muhim, deydi u.
Biz urushmaymiz, janjal qilmaymiz, bir-birimizga yomonlik qilmaymiz. Biz takliflarni tayyorlab, shunday deymiz: biz hammasini o'zimiz bajaramiz, iltimos, faqat yordamlashib yuboring. Shunda rasmiylar yarim yo'lda peshvoz chiqishga ko'proq tayyorlar. Urushish — bizning usulimiz emas
Timur Oripov
"Mehr va Oqibat" tashkiloti ijroiya qo'mitasi raisi
Faol jamoatchi hayvonlar huquqlarini himoya qilish uyushmasini ro'yxatdan o'tkazish va huquq-tartibot idoralari uchun hayvonlarni shafqatsizlikdan himoya qilish sohasidagi jinoyatlarni ochish bo'yicha uslubiy qo'llanma ishlab chiqishni rejalashtirgan.
Bu biz uchun yangi amaliyot va ko'pchilik hali qanday va nima qilishni bilmaydi. Bu borada hech qanday muammo bo'lmasligi uchun tavsiyalarni chop etib, barcha huquq-tartibot idoralariga beraman, deb qaror qildim. Anastasiya Fedyunina (Zoopravo advokatlar uyushmasi raisi – muharrir eslatmasi) ularni tuzishda katta yordam bermoqda.
Timur Oripov
"Mehr va Oqibat" tashkiloti ijroiya qo'mitasi raisi
Rossiyaning "Zoopravo" assotsiatsiyasi Jinoyat kodeksining 245-moddasi (hayvonlarga nisbatan shafqatsiz munosabatda bo'lish) bo'yicha boy huquqni qo'llash amaliyotiga asoslanib, bir necha yil avval shunday metodologiyani ishlab chiqqan. Assotsiatsiya ushbu moddani yanada samaraliroq qilish maqsadida unga qo'shimchalar ishlab chiqishda ham ishtirok etdi.
Uyushma raisi Anastasiya Fedyunina PEga bergan intervyusida boshqa mamlakatlardagi hamkasblariga yordam berish va ularning natijalarini ko'rish har doim yoqimli ekanligini ta'kidladi. Ayniqsa, natijalar yetarlicha tez va samarali bo'lsa.
Uyushma raisi Anastasiya Fedyunina PEga bergan intervyusida boshqa mamlakatlardagi hamkasblariga yordam berish va ularning natijalarini ko'rish har doim yoqimli ekanligini ta'kidladi. Ayniqsa, natijalar yetarlicha tez va samarali bo'lsa.
Hayvonlarga nisbatan shafqatsiz munosabatda bo'lish to'g'risidagi moddani jinoyat qonunchiligiga yana kim shu qadar tez kirita olganini bilmayman. Ha, buni ohiriga yetkazish kerak, ammo endi ular bemalol kelgusi qadamni qo'yishlari, amaliyotni ishlab chiqishlari va tuzatishlar kiritishlari mumkin. Ko'pincha muammoni faqat davlat ichidagi ma'lumotlarga ega bo'lish bilan hal qilib bo'lmaydi. Ko'pincha biz boshqa mamlakatlardagi hamkasblarimizga jamoatchilik noroziligini ko'tarish, boshqacha tajriba orttirish maqsadida murojaat qilamiz, shunda rasmiylar bu muammo alohida emas, balki butun dunyo hamjamiyatini tashvishga solayotganini ko'rishlari mumkin. Keyin tushuncha o'zgaradi, hukumat jamiyat va mamlakat ehtiyojlariga tezroq javob beradi.
Anastasiya Fedyunina
Zoopravo advokatlar uyushmasi raisi
Natijalarga tezroq erishish
Tez orada O'zbekistonda hayvonlarga nisbatan insonparvarlik to'g'risidagi qonun paydo bo'lishi mumkin. Rossiyada hayvonlarni his-tuyg'u va jismoniy azob-uqubatlarni boshdan kechirishga qodir mavjudot sifatida birinchi marta tan oladigan hujjat 2018 yilda qabul qilingan. Hayvonlar huquqlari faollari uni qariyb 17 yil kutishgan. Timur Aripov O'zbekistonga bu borada kamroq vaqt kerak bo'lishiga umid qilmoqda va buning ustida hozirdanoq ish olib bormoqda.
Tez orada O'zbekistonda hayvonlarga nisbatan insonparvarlik to'g'risidagi qonun paydo bo'lishi mumkin. Rossiyada hayvonlarni his-tuyg'u va jismoniy azob-uqubatlarni boshdan kechirishga qodir mavjudot sifatida birinchi marta tan oladigan hujjat 2018 yilda qabul qilingan. Hayvonlar huquqlari faollari uni qariyb 17 yil kutishgan. Timur Aripov O'zbekistonga bu borada kamroq vaqt kerak bo'lishiga umid qilmoqda va buning ustida hozirdanoq ish olib bormoqda.
Bizda Sovet Ittifoqi bilan muhim joylarda juda o'xshash qonunchilik bazasi mavjud. Demak, hayvonlarni muhofaza qilish bo'yicha huquqiy hujjatlarni ishlab chiqish va targ'ib qilish ham xuddi shunday yo'ldan borishi mumkin.
Anastasiya Fedyunina
"Golosa za jivotnix" jamoat tashkiloti raisi
Aynan "Golosa" turli shahar va mamlakatlar faollarini birlashtirish uchun Rossiyada hayvonlar huquqlari bo'yicha konferentsiya o'tkazmoqda. Tashkilotning ishonchi komilki, bunday uchrashuvlar hayvonlarni himoya qilish harakati rivojlanishiga kuchli turtki berib, ularga fikr almashish, kasbiy mahoratini oshirish va yangi foydali aloqalarni topish imkonini beradi.
Tajriba almashish juda muhim - ham muvaffaqiyatli, ham xatolar tajribasi. Bu sizning maqsadlaringizga tezroq erishishga yordam beradi. Ba'zi muammolar turli mamlakatlar uchun umumiydir. Birlashish orqali biz bu muammolarni yanada samarali hal qilishimiz mumkin.
Anastasiya Fedyunina
"Golosa za jivotnix" jamoat tashkiloti raisi
Timur Aripov ham shunday ta'kidlaydi: O'zbekiston Rossiya va boshqa ittifoq respublikalaridagi hamkasblari tajribasini o'rgana olgani tufayli ko'p yutuqlarga erishdi.
Birgalikda ishlash orqali biz katta o'zgarishlarni amalga oshirmoqdamiz. Agar Rossiyada qandaydir ijobiy narsa yuz berayotganini ko'rsam, bu meni ruhlantiradi va rag'batlantiradi. Nega biz ham shunday qila olmaymiz, deb o'ylayman. Biz Rossiyadan tashqari Ozarbayjon, Ukraina, Belorussiya, Qozog'iston vakillari bilan ham aloqadamiz. Ular Tojikiston bilan o'z tajribalarini baham ko'rishdi, u yerda ham shafqatsiz munosabat uchun ma'muriy javobgarlik to'g'risidagi modda joriy qilingan. Bu Markaziy Osiyo uchun katta g'alaba. Hozir qirg'izistonlik hamkasblarimga maslahat bermoqdaman. Bir maqol bor: supurgining har bir novdasini alohida sindirish mumkin, lekin supurgining o'zini sindirib bo'lmaydi. Biz turli mamlakatlardagi novdalarga o'xshaymiz: sa'y-harakatlarni birlashtirsak, natijalarga tezroq erishamiz.
Timur Oripov
"Mehr va Oqibat" tashkiloti ijroiya qo'mitasi raisi
Hayvonlar huquqlari bo'yicha Rossiya konferentsiyasi oktabr oyida Sankt-Peterburgda bo'lib o'tdi. Ikki kun davomida tirik mavjudotlarni himoya qilishning barcha jihatlari ko'rib chiqildi: adashgan itlar va mushuklar muammolarini hal qilishdan tortib tovuqlar, cho'chqalar, sigirlar, norkalar, tulkilar va millionlab boshqa hayvonlarning farovonligini yaxshilashgacha. Muhokamalardan so'ng tashkilotchilar tomonidan yuqori organlarga yuborish rejalashtirilgan qarorlar ishlab chiqildi.