Turkiyaning sobiq tashqi ishlar vaziri: Turkiy davlatlar tashkiloti kengaytiriladi
2021 yil 18 noyabr | Moskva
O'tgan hafta Istanbulda turkiy davlatlar rahbarlarining uchrashuvi bo'lib o'tdi. Sammit yakunlari va tashkilotning rivojlanish istiqbollari haqida tahririyat materialida o'qing.
Turkiy Kengash Turkiy Davlatlar Tashkiloti (TDT) deb o'zgartirildi. Bu qaror Istanbuldagi sammitda qabul qilindi. Turkiya prezidenti Rajab Erdo'g'anning so'zlariga ko'ra, bu tuzilmani "faolroq rivojlantirish, mustahkamlash va kuchaytirish" imkonini beradi. Bunday qadam tashkilotning xalqaro maydondagi roli va nufuzini oshirishi taxmin qilinmoqda.
TDT turkiy xalqlarning tarixiy hamjamiyatiga asoslangan davlatlararo munosabatlarni rivojlantirish platformasidir. Hozirda uning tarkibiga Ozarbayjon, Qozog'iston, Qirg'iziston, Turkiya va O'zbekiston kiradi. Vengriya va Turkmaniston ittifoq faoliyatida kuzatuvchi davlat sifatida ishtirok etmoqda. Kelajakda uning soni, jumladan, Shimoliy Kipr Turk Respublikasini anneksiya qilish orqali ham oshirilishi mumkin.
O'tgan sammitda turkiy davlatlar rahbarlari savdo, sarmoya, raqamli texnologiyalar va "yashil iqtisodiyot" sohalarida hamkorlikni kengaytirishni muhokama qilishdi. Kun tartibidan Afg'onistondagi voqealar fonida geosiyosiy vaziyatning keskinlashuvi, koronavirusga qarshi kurash va o'z vaksinalarini yaratish masalalari ham o'rin oldi. Amalga oshirilgan ishlar natijasida Ittifoq davlatlarining turli sohalardagi istiqboldagi hamkorligini belgilab beruvchi strategik hujjat – "Turk dunyosining istiqboli – 2040" konsepsiyasi qabul qilindi.
Turkiyaning sobiq tashqi ishlar vaziri, Buyuk Millat Majlisining 20-spikeri Hikmet Chetin Uz30.media nashriga bergan eksklyuziv intervyusida xalqaro tuzilmaning rivojlanish istiqbollariga o'z bahosini berdi. Siyosatchining fikricha, ittifoq faoliyatida iqtisodiy va siyosiy integratsiyaga ustuvorlik beriladi. Siyosatchilar o'rtasida harbiy hamkorlik qilish imkoniyati bundan mustasno:
TDT turkiy xalqlarning tarixiy hamjamiyatiga asoslangan davlatlararo munosabatlarni rivojlantirish platformasidir. Hozirda uning tarkibiga Ozarbayjon, Qozog'iston, Qirg'iziston, Turkiya va O'zbekiston kiradi. Vengriya va Turkmaniston ittifoq faoliyatida kuzatuvchi davlat sifatida ishtirok etmoqda. Kelajakda uning soni, jumladan, Shimoliy Kipr Turk Respublikasini anneksiya qilish orqali ham oshirilishi mumkin.
O'tgan sammitda turkiy davlatlar rahbarlari savdo, sarmoya, raqamli texnologiyalar va "yashil iqtisodiyot" sohalarida hamkorlikni kengaytirishni muhokama qilishdi. Kun tartibidan Afg'onistondagi voqealar fonida geosiyosiy vaziyatning keskinlashuvi, koronavirusga qarshi kurash va o'z vaksinalarini yaratish masalalari ham o'rin oldi. Amalga oshirilgan ishlar natijasida Ittifoq davlatlarining turli sohalardagi istiqboldagi hamkorligini belgilab beruvchi strategik hujjat – "Turk dunyosining istiqboli – 2040" konsepsiyasi qabul qilindi.
Turkiyaning sobiq tashqi ishlar vaziri, Buyuk Millat Majlisining 20-spikeri Hikmet Chetin Uz30.media nashriga bergan eksklyuziv intervyusida xalqaro tuzilmaning rivojlanish istiqbollariga o'z bahosini berdi. Siyosatchining fikricha, ittifoq faoliyatida iqtisodiy va siyosiy integratsiyaga ustuvorlik beriladi. Siyosatchilar o'rtasida harbiy hamkorlik qilish imkoniyati bundan mustasno:
Turkiy davlatlar tashkiloti yanada kengayadi. Ittifoqqa kiruvchi har bir davlat o'ziga xos resurslar va imkoniyatlarga ega; ulardan o'zaro manfaatli foydalanish tashkilotga kiruvchi barcha mamlakatlar iqtisodiyotini yuksaltirishga yordam beradi. Ittifoq mintaqaviy muammolarni hal qilish va mintaqadagi inqirozli vaziyatlarni bartaraf etishda ishtirok etishga mo'ljallangan. Tashkilot harbiy bo'lmaydi. Hech bo'lmaganda Turkiya va ittifoqning boshqa a'zolari allaqachon turli harbiy bloklarning bir qismi bo'lgani uchun ham. Bu iqtisodiy va siyosiy hamkorlik, mintaqaviy muammolarni hal qilishda birdamlik ifodasidir.
Hikmet Chetin
Turkiyaning sobiq tashqi ishlar vaziri, Buyuk Millat Majlisining 20-spikeri
Aynan iqtisodiy-savdo munosabatlarini rivojlantirish O'zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning Istanbul sammitidagi nutqining asosiy mavzusiga aylangani e'tiborga molik. U turkiy mamlakatlarni oʻzaro manfaatli savdo sharoitlarini yaratish va transport sohasida oʻzaro aloqalar dasturini ishlab chiqish uchun saʼy-harakatlarini birlashtirishga chaqirdi. "Turk dunyosida turizm" va "Muqaddas ziyorat" qo'shma sayyohlik loyihalarini amalga oshirish bilan bog'liq yana bir tashabbus.
O'zbekiston Turkiy davlatlar ittifoqiga 2019-yilda a'zo bo'lganiga qaramay (tashkil etilganidan 10 yil o'tib), mamlakatning tashkilot faoliyatidagi rolini ortiqcha baholab bo'lmaydi.
Turkiy tilli davlatlar hamkorlik kengashi negizida tuzilgan Turkiy davlatlar tashkilotining birinchi sammiti 2022-yilda O'zbekistonda bo'lib o'tadi.
O'zbekiston Turkiy davlatlar ittifoqiga 2019-yilda a'zo bo'lganiga qaramay (tashkil etilganidan 10 yil o'tib), mamlakatning tashkilot faoliyatidagi rolini ortiqcha baholab bo'lmaydi.
Turkiy tilli davlatlar hamkorlik kengashi negizida tuzilgan Turkiy davlatlar tashkilotining birinchi sammiti 2022-yilda O'zbekistonda bo'lib o'tadi.
O'zbekiston Turkiy davlatlar tashkilotining muhim a'zosidir. Bundan tashqari, Toshkent Anqaraning Markaziy Osiyodagi eng muhim hamkorlaridan biridir. Hamkorlikni mustahkamlash ikki tomonlama munosabatlar manfaatlariga ham, turkiy davlatlar ittifoqining umumiy manfaatlariga ham javob beradi.
Hikmet Chetin
Turkiyaning sobiq tashqi ishlar vaziri, Buyuk Millat Majlisining 20-spikeri